ضعف و ناتوانی زانو ممکن است به طور ناگهانی یا به مرور زمان ایجاد شود. در این شرایط ممکن است در زانو هایتان علائمی همچون صدا دادن، درد، کبودی یا ورم تجربه کنید.
علل احتمالی ضعف زانو عبارتند از: پارگی، آسیب رسیدن به زانو و شرایط التهابی زمینه ای.
درصورتیکه علائم ضعف زانو با استراحت رفع نشوند، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک متخصص با توجه به سابقه پزشکی تان و شرایطی که دارید، بهترین درمان را به شما پیشنهاد خواهد کرد.
علائم ضعف زانو چیست؟
گرچه علائم ضعف زانو به علت اصلی آن بستگی دارد، اما به طور کلی این علائم ممکن است شامل این موارد باشد:
- ورم کردن و منعطف نبودن زانو
- قرمز شدن
- احساس سوزش
- عدم تعادل
- صدا دادن زانو هنگام خم شدن
- ناتوانی در صاف کردن زانو
- دشوار بودن تغییر از وضعیت نشسته به ایستاده
علل ضعف زانو
علت بروز ضعف و ناتوانی زانو میتواند طیف گسترده ای از عوامل از صدمه دیدن زانو گرفته تا بیماری های مختلف باشد. شایع ترین علت ناتوانی زانو آسیب دیدن یکی از 4 رباطی است که از مفصل زانو حمایت میکنند و شرایط را برای عملکرد حرکت زانو به فرم طبیعی اش مهیا میکنند:
- رباط صلیبی قدامی
- رباط طرفی داخلی
- رباط صلیبی خلفی
- رباط طرفی جانبی
هر یک از این 4 رباط وظایف خاصی را بر عهده دارند که دامنه حرکت طبیعی را در مفصل پیچیده زانو امکان پذیر میسازد. این رباط ها حین فعالیت های ورزشی آسیب میبینند. علاوه بر این، فعالیت های معمول و روزمره نیز ممکن است باعث استفاده بیش از حد یا رگ به رگ شدن این رباط ها شود. میزان آسیب وارد شده به این رباط ها تعیین میکند که فرد به چه میزان مراقبت فوری پزشکی نیاز دارد.
علل شایع ناتوانی زانو
- خستگی
- سؤتغذیه و گشنگی
- کم آب بودن بدن
- مشکلات مربوط به غده تیروئید
- نوسان داشتن سطح قند خون
- افت ناگهانی فشار خون
- چاقی
- ضعیف بودن عضلات
- فعالیت زیاد
- آسیب هایی همچون رگ به رگ شدن یا پارگی رباط
- تغییرات مربوط به دوره پس از یائسگی
- تحلیل رفتن بدن بر اثر بالا رفتن سن
- وارد شدن فشار به عصب در کانال نخاعی
علل جدی ناتوانی زانو
- آرتروز زانو
- التهاب مفصل که بر ستون فقرات اثر میگذارد
- تاندونیت
- فشار ناشی از دیسک بیرون زده به اعصاب تامین کننده اندام تحتانی (پاها)
- آسیب نخاعی، آبسه یا تومور
- اختلالات عصبی
- تحلیل رفتن ستون فقرات (اسپوندیلوز)
- تنگ شدن کانال نخاعی و ایجاد فشار بر روی نخاع و اعصاب
- شکستگی استخوان ها
- سکته مغزی (وضعیتی که بخشی از مغز از دریافت اکسیژن محروم میشود و میتواند جان فرد را به خطر اندازد)
- ام اس (بیماری که در آن سیستم ایمنی بدن به پوشش محافظ اعصاب حمله میکند)
- سندرم پلیکا
- سندرم باند ایلیوتیبیال که بر اثر استفاده بیش از حد از زانو و ران به وجود می آید
مصرف سموم و داروها
- سم بوتولینوم
- داروهایی همچون استاتین ها که برای کاهش کلسترول به کار میروند و کورتیکواستروئیدها
- مسمومیت با ارگانوفسفات
چه افرادی در معرض آسیب های ناشی از ضعف زانو هستند؟
عوامل ریسک آسیب های ناشی از ضعف و ناتوانی زانو عبارتند از:
- پرداختن به بازی های ورزشی خصوصاً فوتبال، بسکتبال یا اسکی
- نادیده گرفتن زانو درد. درد پیامی از سوی بدن به شما است که میگوید مشکلی به وجود آمده است. اگر به این درد رسیدگی نکنید ممکن است علت آن وخیم تر شود.
- آرتروز زانو
- جراحی تعویض زانو در گذشته
چه زمانی برای درمان ناتوانی زانو باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر هر یک از علائم ناتوانی زانو را تجربه کردید لازم است برای معاینه کامل به پزشک مراجعه کنید:
- علائم مربوط به حرکت از جمله قفل شدن، گرفتگی یا صدا دادن زانو حین خم کردن یا حرکت دادن زانو
- پیچیدن یا احساس ترکیدن در زانو
- درد مکرر و دشواری در صاف کردن زانو
نحوه تشخیص ضعف زانو
برای تشخیص ناتوانی زانو ابتدا پزشک از شما پیشینه پزشکی تان را میگیرد. همچنین ممکن است به انجام معاینه فیزیکی و آزمایش های تصویر برداری نیاز باشد.
معاینه فیزیکی
پزشک با معاینه زانو به دنبال یافته هایی کلی از وضعیت زانوی شما است. از جمله:
- کبودی
- حساس بودن
- صدا دادن زانو هنگامی که به آن فشار وارد میشود یا کاسه زانو حرکت داده میشود
- تغییر شکل زانو
- وجود ناهنجاری در دامنه حرکتی زانو
آزمایش های تصویربرداری
اینکه پزشک چه آزمایش های تصویربرداری برایتان تجویز کند به نوع مشکل زانویتان بستگی خواهد داشت. به عنوان مثال تصویربرداری با اشعه ایکس ممکن است برای بررسی دررفتگی زانو به کار رود و آزمایش MRI برای تشخیص آسیب های وارد شده به رباط ها و غضروف زانو استفاده شود.
درمان ضعف زانو
گزینه های درمانی، به شدت ضعف و ناتوانی زانویتان بستگی خواهد داشت. اولین کاری که باید انجام دهید استراحت است. برای کاهش درد و ورم میتوانید از یخ استفاده کنید و در حالی که دراز کشیده اید پاهای خود را بالاتر از سطح زمین نگه دارید. سایر روش های درمانی عبارتند از:
- برای درمان ضعف زانو معمولاً تمرکز بر روی انجام تمرینات تقویتی است. انجام این تمرینات علاوه بر تقویت مفصل از وارد شدن آسیب مجدد به زانو جلوگیری میکند.
- پوشیدن کفش مناسب و حفظ قامت صحیح بدن نیز نقش مهمی در درمان درد و ضعف زانو دارد.
- بسته به نوع و شدت مشکل زانویتان ممکن است پزشک به شما استفاده از عصا یا زانوبند را توصیه کند. برای بسیاری از بیماران داروهای مسکن یا پماد های ضد درد تجویز میشود. مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) نیز میتواند به کاهش درد و ورم زانو کمک کند.
- به افراد مبتلا به آرتروز زانو ممکن است استروئید تزریق شود.
- اغلب به عنوان بخشی از پروسه درمان لازم است فرد در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کند. کسانی که اضافه وزن دارند بیشتر در معرض ابتلا به ناتوانی زانو هستند. بنابراین درصورت داشتن اضافه وزن باید این مسئله را در نظر داشته باشید و وزن خود را کاهش دهید. افراد مسن باید مکمل هایی همچون ویتامین C و D مصرف کنند. اغلب گلوکزامین برای تسکین درد مفاصل تجویز میشود.
- در برخی موارد بیمار به عمل جراحی نیاز دارد. البته جراحی همیشه آخرین راه حل در نظر گرفته میشود و تنها در مواردی توصیه میشود که آسیب وارد شده به زانو شدید باشد.
برای تقویت زانوی ضعیف چه تمریناتی میتوان انجام داد؟
تقویت عضلات لگن و پهلو باعث میشود زانوها در راستای صحیح قرار بگیرند و فشار کمتری به مفصل زانو وارد شود. تمرینات ورزشی به بهبود سلامت بافت مفاصل و تقویت عضلات پا کمک میکند.
ورزش هایی که به رفع ناتوانی زانو کمک میکنند عبارتند از:
فشردن عضلات باسن، چهارسر ران و همسترینگ
- مانند تصویر روی زمین دراز بکشید و میان زانو هایتان یک بالش بگذارید.
- با زانو هایتان بالش را فشار دهید و همزمان عضلات باسن، شکم، جلو و پشت رانها را منقبض کنید.
- این حرکت را 25 بار تکرار کنید.
حرکت کششی پا
- روی زمین صاف بنشینید. دست راستتان را روی قسمت داخلی زانوی راستتان بگذارید.
- پای جلویی را صاف نگه دارید و همزمان عضلات اطراف زانو (خصوصاً آنهایی که زیر دستتان قرار دارد) را منقبض کنید.
- این حرکت را پیش از تعویض پاها 15-25 بار تکرار کنید.
حرکت بشین پاشو
- این تمرین را تنها زمانی میتوانید انجام دهید که دو تمرین قبل را چند بار امتحان کرده باشید.
- ابتدا بنشینید و پاها را به اندازه عرض لگن باز کنید.
- زانوها باید در موازات انگشتان پا در وسط قرار بگیرند.
- به آرامی بایستید و همزمان عضلات مرکزی بدن، باسن و ران را منقبض کنید.
- به آرامی بنشینید در حالی که عضلات نام برده همچنان منقبض هستند.
- این حرکت را 5 بار تکرار کنید. به مرور و با قوی‌تر شدن عضلاتتان میتوانید تکرار این حرکت را به 10 بار برسانید.
از یک فیزیوتراپ یا مربی ورزشی حرفه ای بپرسید که آیا تمرینات را به درستی انجام میدهید.
چگونه میتوان از ضعف زانو پیشگیری کرد؟
در صورت تجربه علائم مربوط به ضعف زانو حتماً به پزشک مراجعه کنید تا در صورت وجود مشکل اقدامات درمانی لازم هرچه سریع تر شروع شود. اقدامات پیشگیرانه عبارتند از:
- انجام تمریناتی همچون بالا بردن انگشت پا و انجام حرکت اسکات برای تقویت رباط صلیبی قدامی، انجام این تمرینات به ویژه برای ورزشکاران ضروری است.
- استفاده از زانوبند
- اجتناب از صدمات ناشی از به کار گرفتن بیش از حد مفصل زانو
سؤالات پرتکرار
ضعف زانو چگونه است؟
ضعف زانو اغلب به صورت احساس چرخش در زانو به سمت طرفین است. ممکن است در زانویتان احساس ضعف و ناتوانی عمومی داشته باشید. یا ممکن است هنگام خم کردن و حرکت دادن زانو متوجه قفل شدن یا صدا دادن زانویتان شوید. ممکن است زانویتان به طور مداوم درد کند یا نتوانید آن را صاف کنید.
انواع روشهای مراقبتی برای رفع ضعف زانو کدامند؟
استراحت، استفاده از یخ و قرار دادن پاها بالاتر از سطح زمین هنگام دراز کشیدن میتواند به کاهش ضعف و ورم زانوها کمک کند. همچنین مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی میتواند درد و ورم زانو را کاهش دهد. برای حمایت از زانو در دوره بهبودی میتوانید از زانو بند استفاده کنید. همچنین برای تقویت عضلات و بهبود دامنه حرکتی زانو میتوانید به فیزیوتراپ مراجعه کنید.
کدام مشکلات منجر به ضعف زانو در افراد میشوند؟
- آرتروز
- کشیدگی و رگ به رگ شدن رباط ها
- پارگی غضروف یا رباط
- عفونت مفصل زانو
- نداشتن فعالیت بدنی کافی
- سندرم باند ایلیوتیبیال
آیا پیاده روی به تقویت زانو کمک میکند؟
پیاده روی یک فعالیت بدنی کم فشار است، به همین خاطر به زانوها فشار زیادی وارد نمیکند و به تقویت عضلات این ناحیه کمک میکند.
آیا آرتروز میتواند منجر به ناتوانی زانو شود؟
آرتروز میتواند منجر به بروز درد شدید در زانوها شود و مفصل زانو را ضعیف و ناتوان کند. بیماری، صدمه و ساییدگی غضروف همگی میتوانند باعث ایجاد آرتروز شوند.
چرا زانوی زنان ضعیف میشود؟
زنانی که در اعضای خانواده‌شان سابقه ابتلا به آرتروز دارند به احتمال بیشتری دچار آرتروز میشوند. تغییرات هورمونی در دوره عادت ماهانه، بارداری و یائسگی احتمال ابتلا به آرتروز را افزایش میدهند.
چگونه میتوان تشخیص داد که ضعف زانو چقدر جدی است؟
- ورم قابل ملاحظه زانو
- قرمز شدن
- حساس بودن و گرم شدن اطراف مفصل زانو
- درد شدید
- تب
آیا ام اس باعث ناتوانی زانو میشود؟
در حالی که ام اس به طور مستقیم مفاصل را تحت تأثیر قرار نمیدهد، اما نواحی دیگری از بدن را که میتوانند منجر به درد مفاصل شوند درگیر میکند. به عنوان مثال: از دست دادن انرژی منجر به از دست رفتن نیروی جسمانی و در نتیجه ضعف عضلات و آسیب پذیری آنها میشود. از دست دادن تعادل بدن و سفت شدن دست ها و پاها منجر به راه رفتن ناهموار فرد میشود و این سلامت زانو ها را تحت تأثیر قرار میدهد.
